Prawa i obowiązki detektywa.

Detektyw to zawód, którego ramy określa specjalna ustawa „O usługach detektywistycznych” z 2001 roku.  Detektyw musi posiadać licencję i prowadzić działalność gospodarczą. Dzięki spisanym prawom i obowiązkom przedstawicieli tego zawodu, klienci biur detektywistycznych wiedzą, czego mogą spodziewać  się i jakie sprawy można zlecić detektywom.

Prawa i obowiązki detektywa

Rozdział drugi wspomnianej wyżej ustawy dokładnie określa jakie prawa i obowiązki ma osoba świadcząca usługi detektywistyczne. Jednym z najważniejszych wymogów prawnych jest kierowanie się zasadami etyki, lojalnością wobec zlecającego usługę i szczególną starannością, aby nie naruszyć wolności i praw człowieka i obywatela.  Detektyw ma prawo odmówić wykonania czynności niezgodnej z prawem lub nieetycznej.  Obowiązkiem firmy detektywistycznej jest rzetelne i staranne prowadzenie sprawy oraz sprawdzenie wszelkie zebranych informacji przed przekazaniem ich klientowi. Detektyw jest obowiązany do zachowania w tajemnicy źródła informacji oraz okoliczności sprawy, które  powziął wiadomość w trakcie wykonywania czynności. Obowiązek zachowania tajemnicy nie ustaje wraz z zakończeniem sprawy. Nawet po sfinalizowaniu zlecenia detektywowi nie wolno ujawniać żadnych informacji innym osobom (poza prokuraturą i sądem). Detektyw może zostać zwolniony z tajemnicy na zasadach określonych w „Kodeksie postępowania karnego”.

Uzyskiwanie informacji

Zgodnie z ustawą „ O usługach detektywistycznych” detektyw może uzyskiwać informacje z następujących źródeł: osób fizycznych, przedsiębiorców, instytucji, a także organów administracji rządowej lub samorządowej. Podczas wykonywania swoich czynności, detektyw jest obowiązany posiadać przy sobie licencję i okazywać ją na żądanie osoby, której czynności dotyczą, w taki sposób, aby zainteresowany mógł odczytać: imię i nazwisko detektywa i nazwę organu, który wydał licencję. Osoba, której okazywana jest licencja, ma prawo zanotować informacje z dokumentu w swoim notesie lub w nośniku elektronicznym. W przypadku zmiany nazwy lub adresu firmy detektywistycznej, jej właściciel ma obowiązek powiadomić rejestr detektywów o dokonanych zmianach i podać nowe dane. Klienci i inne biura detektywistyczne mają prawo do informacji o zmianie nazwy lub adresu podmiotu gospodarczego prowadzącego działalność gospodarczą z zakresu usług detektywistycznych. Detektyw ma obowiązek sporządzania raportu ze swoich działań i przekazania go przedsiębiorcy  lub osobie indywidualnej, która go zatrudnia. W raporcie powinny być uwzględnione następujące informacje: data rozpoczęcia sprawy, opis stanu faktycznego, określenie zakresu i przebiegu prowadzonych czynności, data zakończenia zlecenia.  Detektyw ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone podczas rozwiązywania sprawy lub podania nieprawdziwych informacji, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Detektyw ma prawo do przetwarzania danych uzyskanych w trakcie śledztwa, nawet bez zgody i wiedzy osób, których dane dotyczą.

Czego nie może detektyw?

Fani seriali o dzielnych detektywach, którzy w wielu sprawach współpracują z policją i osoby rozważające skorzystanie z pomocy agencji detektywistycznej, zastanawiają się, jakich czynności nie może wykonać detektyw? Zgodnie z prawem, detektyw nie może łamać przepisów prawa, wykorzystywać metod i sprzętów, które są zarezerwowane dla policji i innych organów śledczych. To lakoniczne stwierdzenie oznacza, że osoba posiadająca licencję detektywa nie może przeszukiwać osób, pojazdu i pomieszczeń, zatrzymać i legitymować  podejrzanych, używać broni palnej, podsłuchów i urządzeń namierzających, zlecać przetwarzania danych osobowych innym podmiotom. 

Definicja usługi detektywistyczne

Ustawa „O usługach detektywistycznych” wprowadza pojęcie usług detektywistycznych. Zgodnie z powyższym aktem prawnym, usługa detektywistyczna to: zbieranie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach. Podstawą działania detektywa jest zlecenie klienta. Czynności detektywa nie mogą wkraczać w pole zastrzeżone dla organów i instytucji państwa: policji, prokuratury, służb specjalnych, wywiadu skarbowego.

Jak znaleźć dobrego detektywa?

Biura detektywistyczne można znaleźć w każdym większym mieście. Zanim poprosi się o pomoc detektywa, trzeba sprawdzić wiarygodność detektywa, który ma poprowadzić sprawę. Polecane jest sprawdzenie licencji detektywa. Ewidencję licencjonowanych detektywów prowadzi Departament Zezwoleń i Koncesji MSW lub w Polskim Stowarzyszeniu Licencjonowanych Detektywów. 

Firma detektywistyczna ma obowiązek zawierać z klientami umowy usługi detektywistyczne. Jeśli sprawa, na którą podpisujemy umowę  z firmą detektywistyczną wiąże się z postępowaniem karnym (lub o przestępstwo albo wykroczenie skarbowe), to wówczas detektyw ma ustawowy obowiązek zawiadomić o tej umowie organ prowadzący sprawę. Detektywa obowiązują przepisy z zakresu ochrony danych osobowych.  Jeżeli klient nie odebrał materiałów zebranych przez detektywa, to dane mogą być zniszczone.